In 2016 deed de provincie Flevoland, onder leiding van Jacques Wallage, onderzoek naar vernieuwende werkwijzen. Hieruit kwamen zeven adviezen voor een constructieve dialoog. Franco Achtien is Statenlid voor de VVD. Judith Goudriaan is Statenadviseur. Zij geven een toelichting en hun visie op een aantal verbeteringen, waaronder rapporteurschap, startnotities en de gebiedstafels.

Rapporteurschap

De rapporteur van Provinciale Staten (PS) verzamelt kennis en informatie in en buiten het provinciehuis. Bijvoorbeeld door gesprekken, vergaderingen en werkbezoeken. Dat doen de rapporteurs momenteel voor drie onderwerpen:  

1. Zorg in de regio Flevoland
2. Omgevingsdienst Flevoland en Gooi- en Vechtstreek
3. Metropoolregio Amsterdam (een samenwerkingsverband van 32 gemeenten en 2 provincies)

Judith: “De rapporteur levert een zinvolle bijdrage aan het voorbereidend debat in de commissie. Het voordeel is ook dat statenleden niet meer alleen afhankelijk zijn van de informatie die het college geeft.”

Startnotities

Provincie Flevoland werkt met startnotities volgens een vast format. In de startnotitie worden kaders toegelicht en voorgestelde beslispunten verduidelijkt. PS kan zich zo een goed oordeel vormen over de voorgestelde beslispunten in de startnotitie. 

Franco: “Ik vind de startnotitie een goed instrument, omdat het ons als PS een eerste beeld geeft bij de start van een proces. Zo kunnen wij de bestuurder kaders meegeven, de algemene tendens in de staten peilen en bekijken hoe we de burger/de omgeving erbij betrekken.”

De ministerraad heeft op voorstel van minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met de benoeming van de voorzitter en leden voor het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Voormalig SER-voorzitter prof. dr. A.H.G. (Alexander) Rinnooy Kan wordt benoemd tot voorzitter van het college. Het onafhankelijke college gaat advies geven over de arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers.

De andere leden zijn:

• ir. I. (Ingrid) de Bondt (consultant, voormalig dijkgraaf, wethouder en gedeputeerde);
• mr. T.M. (Gerard) Groten (onafhankelijk voorzitter bij Pensioenfonds Rail & Openbaar Vervoer);
• prof. dr. M.S. (Mijke) Houwerzijl (hoogleraar arbeidsrecht aan Tilburg University);
• dr. J.P. (Hans) Vollaard (universitair hoofddocent Utrechtse school voor bestuurs- en organisatiewetenschap, Universiteit van Utrecht);
• mr. dr. J.P.H. (Johan) Zwemmer (advocaat en partner bij DLA Piper, docent en onderzoeker bij de vakgroep arbeidsrecht Universiteit van Amsterdam).

 Het college kan adviseren over bestuurders en volksvertegenwoordigers van zowel de landelijke overheid als van decentrale overheden. De adviezen kunnen dus onder meer zien op bewindspersonen, Kamerleden, burgemeesters, raadsleden, statenleden, commissarissen van de Koning en leden van de algemene besturen van waterschappen.

Het college brengt advies uit aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en kan daarnaast rechtstreeks de Eerste en Tweede Kamer adviseren. Deze adviezen gaan over de arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers, zoals het pensioen, de uitkering na aftreden of ontslag, salarissen en onkostenvergoedingen.

De instelling van het adviescollege komt voort uit de ‘Wet adviescollege rechtspositie politiek ambtsdragers’ die per 1 januari 2022 van kracht is geworden. De benoeming gaat in per 28 april 2022.

Adviesaanvraag vergoeding Statenleden en algemeen bestuursleden Waterschappen

De eerste adviesaanvraag waar het adviescollege zich over buigt, is de vergoeding van Statenleden en Algemeen Bestuursleden van Waterschappen. Voor de zomer moet het advies er liggen vanwege de aankomende periode van kandidaatstelling voor de verkiezingen van Provinciale Staten en de Waterschappen. Medio 2022 zal de minister een definitief besluit nemen. Statenlidnu blijft in gesprek met het ministerie van Binnenlandse Zaken om te zorgen dat de vaart erin blijft.

Het bestuur van Statenlidnu is op zoek naar een nieuwe bestuurslid in verband met het aftreden van een bestuurslid die gestopt is als Statenlid. De beroepsvereniging voor Statenleden is een jonge vereniging en biedt volop kansen om je in te zetten voor alle Statenleden in Nederland. We vergaderen één keer per maand als bestuur. Een indicatie van de tijdsbesteding is ongeveer 8 uur per maand. Is dit als Statenlid iets voor jou? Of wil je eerst meer informatie? Neem dan contact op met Harold van de Velde, voorzitter Statenlidnu via info@statenlidnu.nl

We ontvangen je sollicitatie bestaande uit je CV en motivatie graag uiterlijk 15 mei. De nieuwe bestuursleden worden tijdens de Algemene Ledenvergadering voorgedragen voor benoeming.

Profiel algemeen bestuurslid

• Is in staat om vanuit de behoefte van Statenleden te bezien welke zaken voor de vereniging relevant zijn;
• een bestuurslid van Statenlidnu bezit algemene bestuurlijke kwaliteiten, eventueel ervaring als bestuurder van een vereniging;
• onderschrijft de doelstelling en de aard van de vereniging;
• kan toezicht houden op de uitvoering van de beleidsuitgangspunten van de vereniging;
• is in staat om met de andere bestuursleden te werken als een team, is een teamspeler;
• kan het bestuursbeleid binnen de vereniging uitdragen;
• kan besturen op hoofdlijnen, weet afstand te bewaren tot de werkorganisatie, is niet gericht op het operationeel beleid;
• kan de balans bewaken tussen kritisch tegenspel en constructief samenwerken;
• is in staat strategische uitgangspunten te beoordelen, weet door het stellen van kritische vragen de werkorganisatie en vereniging een spiegel voor te houden;
• kan met vertrouwelijke gegevens omgaan.

Van de bestuursleden wordt verwacht dat ze de vergaderingen van het bestuur en de Algemene Ledenvergaderingen bijwonen.

Algemene taken bestuursleden Statenlidnu

• voorbereiding op, deelname aan en een actieve bijdrage leveren aan de bestuursvergaderingen;
• betrokken zijn bij de voorbereiding van en het bewaken van de uitvoering van het beleidsplan, de activiteitenplannen en het financiële- en inhoudelijke jaarverslag;
• betrokkenheid bij wervingsprocedures.

Profiel penningmeester 

Functie-eisen:

Naast de genoemde functie-eisen voor bestuursleden gelden voor de penningmeester de volgende aanvullende functie-eisen en taken:

De penningmeester:

• heeft ervaring met financieel beleid van non-profitorganisaties.
• heeft ervaring met een digitaal boekhoudprogramma en het opstellen van een begroting en jaarrekening.
• heeft kennis en inzicht in financiële processen, weet de overige bestuurders te adviseren over de begroting en jaarrekening.
• weet welke informatie nodig is om financieel beleid te volgen, te controleren.

Specifieke taken:

• is betrokken bij financiële verslaglegging en adviseert de overige bestuurders over de prognoses, jaarrekening, begroting, subsidieaanvraag en verantwoording e.d.
• presenteert de jaarrekening en de begroting aan de Algemene Ledenvergadering.

Nelly de Haan woont in Amersfoort en is voor de tweede periode Statenlid voor de ChristenUnie in de provincie Utrecht. Ze werkte in de jeugdzorg en werd als expert gevraagd in de fractie van de ChristenUnie om mee te denken over de overheveling van de jeugdzorg naar de gemeente. Zo rolde ze de politiek in. In haar vrije tijd doet Nelly veel vrijwilligerswerk voor de kerk, school en sportverenigingen. 

Meer naar buiten in de beeldvormende fase
“In de vorige bestuursperiode werd het BOB-model ingevoerd. Het plan was om dat voort te zetten in de nieuwe Statenperiode. Dat is deels gebeurd. We hebben er wel goede elementen uit gepikt. We willen in de beeldvormende fase meer naar buiten gaan en op locatie vergaderen.

Commissievergaderingen op locatie

In oktober 2019 waren op werkbezoek in de gemeente Woerden met als thema’s binnenstedelijke ontwikkeling, woningbouw en gebiedsontwikkeling. Het voordeel van een werkbezoek is dat je met je eigen ogen ziet wat de dilemma’s zijn. Die komen op papier toch minder goed over. Tijdens het informele deel grijp je de kans om ook van een projectleider, de ontwikkelaar, de wethouder en raadsleden te horen waar lokale knelpunten zitten in relatie tot de provinciale beleidsontwikkeling of in aanloop naar besluitvorming over een Statenvoorstel. Dat is goed voor brede oordeelsvorming. Niet dat we het altijd eens zijn met de wensen van een gemeente, maar dat is inherent aan onze eigen rollen en taken.  

Digitale “keukentafelgesprekken”

In de aanloop naar het nieuwe coalitieakkoord nodigden we inwoners uit in het provinciehuis om mee te denken en input te leveren. De zogenaamde keukentafelgesprekken. En na een jaar betrokken we inwoners opnieuw om terug te kijken op de ambities en de opgaven. De wil en wens om participatie op een laagdrempelige manier vorm te geven blijft een uitdaging voor de provinciale politiek.

Corona biedt ook kansen
De keukentafelgesprekken moesten vorig jaar digitaal. Experimenten met pizzasessies voor jongeren waren geslaagd. Deze digitale sessies worden beter bezocht. Corona heeft ons in dat opzicht verder gebracht. Ik hoop en verwacht dat alle positieve bijvangst ook een permanente plek krijgt in onze werkwijze, met name voor de beeldvormende en oordeelsvormende fase. De digitale mogelijkheden geven ook het overleg met onze achterban (CU) en raadsfracties een boost. Van actuele onderwerpen tot een webinar over de RES of de stikstofaanpak. 

Co-creatie trajecten

De provincie Utrecht werkt met zogenaamde co-creatietrajecten. Vorig jaar voor de nieuwe Cultuurnota en dit jaar voor een nieuwe programma recreatie en toerisme. Inwoners, stakeholders, maatschappelijke organisaties, raadsleden, onderwijsinstellingen en bedrijven doen eraan mee. Statenleden mogen daar ook bij zijn, maar dat is nogal een tijdsinvestering. Onze fractiemedewerker sluit daar wel bij aan. Gaandeweg kun je her en der best wat piketpaaltjes slaan in het eindproduct waarover we in de Staten besluiten. 

Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie
Provincie Utrecht is bezig met nieuw participatiebeleid. Welke rollen heeft de provincie in de veranderende netwerksamenleving? Hoe breng je het beleid van de provincie en het initiatief van burgers bij elkaar? De initiatieven zijn er al, maar hoe vinden we elkaar? En hoe laat de provincie zich inspireren en stimuleren van onderop? Welke burgers laten zich niet horen? En hoe bereiken we die doelgroepen?

Provinciale Utrechtse Bondgenoten

Aan het begin van de nieuwe statenperiode is een nieuwe werkgroep in het leven geroepen, om de onderlinge samenwerking tussen GS, PS en de ambtelijke organisatie te bevorderen en te werken aan vertrouwen en verbinding. Ik draag graag mijn steentje bij aan dit experiment, wat door goede ervaringen steeds vastere vormen begint aan te nemen. Ondanks corona lukte het dit jaar toch om digitale activiteiten te organiseren, van een inspirerende lezing tot een pubquiz, van speeddates tot een reflectietafel. 

Blijf de inwoners voor ogen houden

Als Statenlid blijf je makkelijk in de papieren werkelijkheid van vergaderstukken hangen. Maar je bent als volksvertegenwoordiger dienstbaar aan de inwoners. En met alle grote uitdagingen van deze tijd (woningbouw, energietransitie, mobiliteit) moeten we samen willen werken en ruimte geven aan partners, gemeenten, bedrijven. Vooral met de inwoners. Je hebt hen nodig voor inspiratie, aanscherping en toetsing van beleid gericht op een gezonde en leefbare provincie, waar het aantrekkelijk wonen, werken en recreëren is.”

Statenleden die de ervaring uit hun statenwerk ook voor de arbeidsmarkt willen gebruiken, doen er verstandig aan om gebruik te maken van het aanbod van de landelijke subsidieregeling "NL leert door". Het is mogelijk om een ontwikkeladvies te krijgen en dat is kosteloos wanneer je lid bent van Statenlidnu.

Het ontwikkeladvies is gericht op het ontdekken van de eigen talenten, ambities en wensen. Aan de hand van het ontwikkelplan kunnen vervolgstappen worden bepaald en er rolt een maatwerkadvies uit. Dat kan extra scholing of loopbaanbegeleiding inhouden, of de verwerving van een zogeheten EVC-certificaat. De afkorting EVC staat voor Erkenning van eerder Verworven Competenties. Met zo’n certificaat wordt beoordeeld en erkend wat aanvragers geleerd hebben op school, in hun bestuurswerk en/of statenlidmaatschap. Een EVC kan worden gebruikt om te laten zien wat je als Statenlid hebt geleerd.

"NL leert door" is een initiatief van de rijksoverheid en wordt uitgevoerd door diverse (private) organisaties. Statenlidnu en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden werken samen met het bureau HQ Werkmaatschappij in opdracht van Avansplus. 

Voor wie?

Alle Statenleden en beëdigde commissieleden tussen de 18 jaar en de pensioengerechtigde leeftijd kunnen het ontwikkeladvies aanvragen. Dit is kosteloos wanneer je lid bent van Statenlidnu. Belangstellenden kunnen hun interesse doorgeven via dit formulier. Daarna zal contact worden opgenomen voor een intake. 

Op dinsdagavond 22 maart aanstaande organiseren we van 19:30 - 20:30 uur een Q&A sessie over stikstof. Wij nodigen u van harte uit om aan deze sessie deel te nemen.
 
Enkele weken geleden heeft een webinar over stikstof plaatsgevonden waarbij aandacht is besteed aan de ontwikkelingen rondom het thema stikstof en de rol van de provincie daarbij. Omdat we merken dat dit complexe vraagstuk op veel Statenleden betrekking heeft, organiseren we vervolg op dit webinar in de vorm van een Q&A sessie.
 
Tijdens deze sessie zullen Jan Willem Erisman - Hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Universiteit Leiden en Wim de Vries - hoogleraar op het gebied van de milieusysteemanalyse Wageningen University & Research uw vragen over stikstof beantwoorden. De sessie wordt geleid door Hermen Vreugdenhil, bestuurslid Statenlidnu.
 
Via deze link  kunt u zich aanmelden voor de Q&A sessie (let op: u moet lid zijn van Statenlidnu). In dit formulier kunt u ook uw vraag stellen. De vooraf ingediende vragen worden in de Q&A sessie behandeld. Tijdens de Q&A sessie is er ook gelegenheid om vragen via de chat te stellen. De digitale link voor deelname ontvangt u een aantal dagen voorafgaand aan de Q&A sessie.

In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken loopt er een onderzoek naar lokale bestuursculturen van gemeenten en provincies. Inmiddels zijn er meer dan 200 reacties op het onderzoek binnen en in de volgende fase van onderzoek vinden verdiepingsgesprekken plaats. Hiervoor worden twee tot drie Statenleden gevraagd.

Wanneer?
Woensdag 6 april van 16:30-18.00 uur via MS Teams.
Interesse om deel te nemen aan deze sessie? 
Schrijf je in door een mail te sturen naar job@necker.nl.
Meer informatie?
De uitnodiging in PDF-formaat vind je hieronder.

Op 9 februari hebben alle Statenleden een uitnodiging ontvangen om deel te nemen aan de monitor Integriteit en Veiligheid 2022. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil hiermee periodiek monitoren in welke mate Statenleden te maken krijgen met agressie en geweld en hoe zij de bestuurlijke integriteit beleven. Het delen van uw ervaringen wordt zeer op prijs gesteld.

Deelnemen

Webinar terugkijken?

Dat kan via de leeromgeving of klik op deze link.

De stikstofproblematiek houdt alle Staten sinds de uitspraak van de Raad van State in 2019 en het rapport van de commissie Remkes in 2020 bezig. Het rijk en de provincies hebben met wetgeving en vergunningverlening de sleutel in handen om de weg uit de stikstofcrisis te vinden. Het is duidelijk dat die weg niet zo gemakkelijk te vinden is.

Statenlidnu heeft op 25 januari 2022 een webinar over dit onderwerp georganiseerd. De wetenschap, het IPO en twee Statenleden komen aan het woord. De wetenschapper, prof. Jan Willem Erisman, benadrukt de ernst van de stikstofproblematiek: de emissie van ammoniak (NH3) en NOx heeft zo’n impact op de natuur, dat de vitaliteit en diversiteit van de natuur achteruit holt. Een te grote hoeveelheid NOx tast ook de gezondheid van de mens aan. Dit vraagt -conform de commissie Remkes- een brede benadering: zowel maatregelen om de emissie van stikstof tegen te gaan (bronmaatregelen) als investeringen in natuurherstel. En alle sectoren dienen door deze maatregelen te worden getroffen. Niets doen zet de samenleving volledig op slot. De inleiding van Jan Willem onderstreept het belang van wetenschappelijk onderzochte feiten als basis voor beoordeling van de ernst van de situatie. Daarnaast kan de wetenschap helpen met het doordenken van mogelijke oplossingsrichtingen.

Vandaag 4 februari heb ik voor het laatst het woord gevoerd in de Staten van Brabant. Vanaf 2007 mocht ik als volksvertegenwoordiger voor de ChristenUnie-SGP lid zijn van de Provinciale Staten van Brabant. Ik heb dat altijd een enorme eer gevonden en heb het met passie en plezier gedaan.

Het wordt nu tijd voor wat anders. Als directeur en regio coördinator van het collectief Rivierenland mag ik mij de komende jaren inzetten om natuur, landschap en boeren te verbinden en te versterken. Mijn passie voor natuur, landschap en het agrarisch bedrijf komen hier bij elkaar. Ik ga dat doen op een moment dat er fundamentele keuzes gemaakt gaan worden voor het agrarisch natuur- en landschapsbeheer in de komende jaren. Dat maakt deze functie voor mij tot een geweldige uitdaging. Een uitdaging waarin ik mijn kennis, ervaring en netwerk in zowel de agrarische sector, natuurorganisaties en vanuit de politiek en bestuur volop kan inzetten en benutten.

Terugblik

In de Statenzaal heb ik heel wat uren doorgebracht en tal van debatten mogen voeren. Ik heb tegelijk ook altijd geprobeerd om voor iedereen bereikbaar te zijn en evenveel tijd buiten het provinciehuis door te brengen als daarbinnen. Hoewel we een kleine fractie waren wilde ik er zijn voor heel Brabant en alle Brabanders.

Ik heb in al die jaren met heel veel  mensen en organisaties op mogen trekken op tal van onderwerpen. Of het nu de strijd tegen drugs was of extra toezicht in het buitengebied. Ik mocht samen met veel Brabanders de Omgevingsvisie opstellen en knokken voor een eerlijk beleid voor zowel de boeren als de natuur. We streden samen voor een beter busvervoer, de OV kaart voor mbo-scholieren en de mogelijkheid voor zelfbouw van woningen voor ouderen en jongeren. Als volksvertegenwoordiger en controleur van de macht mocht ik met tal van Brabanders in al die jaren schouder aan schouder staan voor een goed, eerlijk en rechtvaardig beleid.

Het vuur is zeker nog niet geblust en er is nog veel werk te doen in de Brabantse politiek. Maar het is nu tijd voor wat anders. Ik zal goed worden opgevolgd door Henk van Zelst die het stokje overneemt als Statenlid voor de ChristenUnie-SGP fractie. Het officiële afscheid zal op 11 maart zijn in de eerstvolgende vergadering van Provinciale Staten. Maar voor nu alvast, Houdoe en bedankt!

Hermen Vreugdenhil

Geert Frische is voor de vijfde periode Statenlid voor het CDA in Limburg. De provincie Limburg vormde geen coalitie en heeft deze bestuursperiode een extraparlementair college. Gedeputeerden zitten niet namens een partij in het college. Voor plannen zoeken ze wisselende meerderheden in het Limburgs parlement. Geert Frische is naast Statenlid ook al zo’n negen  jaar wethouder voor de gemeente Echt-Susteren.

Geert Frische: “De functies Statenlid en wethouder zijn goed te combineren als je integer bent op onderwerpen die je eigen gemeente of regio aangaan. Voor die thema’s ben ik uiteraard geen woordvoerder in de Staten of in de commissie. Agenda technisch is het ook goed te regelen. In de provincie Limburg vergaderen we op vrijdag. Als wethouder heb je enigszins regie op je agenda. Daarom plan ik de lokale en regionale activiteiten in van maandag tot en met donderdag en in avonden en  weekenden.”

Geen coalitie, maar een extraparlementair college

“Bij de formatie was er geen meerderheid te vinden die op breed draagvlak in de Staten kon rekenen, want er was weinig chemie tussen partijen om een coalitie te vormen. De extraparlementaire variant lijkt het meeste op een soort zakencollege. Gedeputeerden en mensen met specifieke ervaring en deskundigheid vormden het collegeprogramma. Als GS voorstellen heeft, dan moeten ze zelf op zoek gaan naar meerderheden. De oppositie bestaat formeel niet, maar er is natuurlijk wel frequent overleg.”

Onvoorspelbaarheid maakt het spannend

“We vergaderen op de traditionele manier, maar er is wel degelijk verschil. In een coalitiestructuur is het te voorspellen of je op een meerderheid kon rekenen voor een voorstel. Vaak werd dat achter de schermen al duidelijk. Maar die voorspelbaarheid is nu weg. Dat vind ik soms best complex, want ik ben opgegroeid in de traditionele coalitiestructuur. Maar liefst 30 van de 47 Statenleden zijn nieuw. Zij hebben die bagage van het verleden niet, dus voor hen is dít veelal de normale manier van werken.”

Besluitvorming is transparanter

“Het huidige model zorgt voor een transparantere besluitvorming. Besluiten worden niet in de wandelgangen, maar tijdens het debat genomen. Ik ben voorzitter van het presidium. Na vier bestuursperiodes denk je dat je alles wel een keer hebt meegemaakt. Nu verwonder ik me toch weer iedere keer. Het is een interessante periode. Ik leer elke maand bij en blijf scherp.”  

De Burgertop

“In 2018 bracht de eerste Burgertop Limburg de bestuurlijke vernieuwing op gang. Voor inwoners van Limburg een kans om mee te praten en input te geven bij zaken die hen aangaan. De Burgertop bracht honderden inwoners fysiek bij elkaar in voetbalstadions in noord, midden en zuid.

Limburg is een langgerekte provincie: inwoners uit de kop van Mook krijg je niet naar Maastricht om deel te nemen aan zo’n Burgertop. Het was de uitdaging van onze Raad van Advies om een realistische afspiegeling van onze provincie te enthousiasmeren om mee te doen.

Vooraf werden de onderwerpen online opgehaald. Daaruit kwamen thema’s die ook landelijk van belang zijn, zoals: klimaat, vergrijzing, voldoende werkgelegenheid en een goed leefklimaat. De Burgertop is onlangs met een Statenbesluit geïnstitutionaliseerd. Als het weer mag, gaan we dit zeker weer organiseren.”

Een biertje en een bitterbal dragen bij aan goede verhoudingen

“Door corona vergaderen alleen de woordvoerders in de zaal. Het feit dat je elkaar al ruim een jaar niet meer fysiek ontmoet en geen informele momenten met elkaar hebt, zorgt ervoor dat het debat vaker verhardt en verzakelijkt. Je ontmoet elkaar alleen in een strakke, digitale setting en dat komt de onderlinge verhoudingen niet altijd ten goede. Daar heb ik persoonlijk meer last van dan van de extraparlementaire samenwerking. Hopelijk kunnen we vanaf de tweede helft van 2021 alsnog aan de informele relatie werken en met het juiste respect en waardering voor elkaar in het debat ook tot goede resultaten komen. Daar zijn dat biertje en bitterbal vaak goed voor!”

Factsheet Agressie of intimidatie tijdens jouw werk in de Staten? Melden helpt!
De collectieve norm tegen agressie en geweld is uitgewerkt tot een praktische factsheet voor Statenleden. Hiermee wordt in één oogopslag duidelijk waarom de collectieve norm belangrijk is voor het Statenwerk en wat Statenleden en commissieleden kunnen doen als zij met agressie en/of intimidatie geconfronteerd worden. De factsheet kan door Statenleden en commissieleden zelf gebruikt worden, maar ook door de griffier, commissaris van de Koning, of secretaris verspreid worden binnen de organisatie. De factsheet is te raadplegen in de leeromgeving voor Statenleden in het menu Essentials bij het thema Weerbaarheid en integriteit.

Beeld: ©Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties / Henriette Guest voor MinBzk